Áhætta, náttúruvá og áhættustýring

Íslenskt þjóðfélag kann að verða fyrir afleiðingum loftslagsbreytinga erlendis, sem m.a. getur birst í komu loftslagsflóttafólks. Yfirleitt eru margar ástæður fyrir því að fólk leggur á flótta. Loftslagsbreytingar geta haft áhrif á ástæður til flótta í samspili við aðra ógn, svo sem stríð, pólitísk átök og efnahagsþrengingar.

Áhættum, sem tengjast loftslagsbreytingum, er hægt að skipta í beina, flókna, afleidda og kerfislæga áhættu. Íslenskt samfélag kann að vera berskjaldað gagnvart flókinni og kerfislægri áhættu vegna afleiðinga loftslagsbreytinga. Slíkar áhættur eru m.a. til staðar í matvæla- og fjármálakerfum og í aðfangakeðjum (sjá mynd 1). Ónógar rannsóknir hafa farið fram á þessum áhættum hér á landi og mikilvægar upplýsingar og greiningar á þeim skortir. Þörf er á átaki til þess að greina kerfislæga áhættu vegna áfalla erlendis á íslenskt samfélag. Þessi áhætta er illa þekkt en gæti orðið mikil í ljósi tjónnæmis og varnarleysis þjóðfélagsins. Aukin náttúruvá telst til beinnar áhættu vegna loftslagsbreytinga. Hún getur tengst atburðum eins og aftakaúrkomu, flóðum í ám, skriðuföllum, sjávarflóðum og gróður- og skógareldum.

Hnattræn hlýnun kann að draga úr tíðni fyrirstöðuhæða yfir Grænlandi að vetri, sem gæti
aukið tíðni lægðagangs til Íslands. Vegna samdráttar í hafísþekju mun vindstyrkur yfir hafi
aukast norðan og vestan við landið. Jaðarlón myndast við hörfandi jökla og hættan á berghruni í jaðarlón verður nýr áhættuþáttur. Bráðnun sífrera og rýrnun jökla getur tímabundið gert hlíðar óstöðugar. Rannsóknir á þessari vá á síðustu árum sýna að tíðni skriðufalla hefur aukist þótt ekki verði öll skriðuföll hér á landi rakin til loftslagsbreytinga.

Gróðurfarsbreytingar, aukin tíðni þurrka og minnkandi beit hafa í för með sér aukna hættu af gróður- og skógareldum. Einungis virðist tímaspursmál hvenær útbreiddur gróðureldur veldur alvarlegu tjóni í byggð. Lagt hefur verið mat á útbreiðslu verstu flóða við núverandi aðstæður og fyrir ólíkar sviðsmyndir um loftslagsbreytingar og rýrnun jökla. Tíðni og ákefð sjávarflóða mun aukast með hækkandi sjávarstöðu.

eykur kvikumyndun í jarðskorpunni sem kann að leiða til stærri og/eða tíðari eldgosa.